تبيين ملاك ارزش اخلاقي مبتني بر تناسب بين اركان فعل اختياري

سال نهم، شماره دوم، پياپي 24، پاييز و زمستان 1397

محمدجواد قاسمي اصل اصطهباناتي / دانشجوي دكتري فلسفة اقتصاد اسلامي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره

دريافت: 08/05/1397 - پذيرش: 18/09/1397    ghasemi2561@anjomedu.ir

چکیده

تبیین ملاک ارزش فعل اخلاقی، از دیرباز مورد اهتمام دانش اخلاق و فلسفة اخلاق بوده است. دو گرایش عمده در این زمینه، تکیه بر نتیجه و وظیفه، در اخلاقی شدن رفتار است. در اين تحقیق، با نقد این دو گرایش، ملاک ارزش اخلاقی مورد بازكاوي قرار می‌گیرد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد استناد به نتیجه و وظیفه، تمسک به متعلقات رفتار اخلاقی در شناخت و سنجش فعل اخلاقی است، درحالي‌که لازم است ارزش اخلاقی را در فعل مستقیم فاعل جست‌وجو کرد. اخلاقی بودن یک رفتار، منوط به تناسب بین ارکان فعل اختیاری، یعنی شناخت، توانایی و انگیزة فاعل است. طبق این مبنا، عمل اخلاقی به تعداد مراتب معرفت و شدت و خلوص انگيزه و توانایی، قابل تشکیک است. با اقرار به عبودیت انسان در برابر خدا، ملاک اخلاقی بودن رفتار انسان مسلمان، انجام خواست خداوند است که مصداق عالی تناسب‌گرایی اخلاقی است.

کلیدواژه‌ها: ملاک ارزش، تناسب‌گرایی، وظیفه‌گرایی، نتیجه‌گرایی، نیت، فایده، شناخت.

---

افزودن به سبد خرید