موطن أخذ ميثاق الست و مفاد آن از نگاه فرغاني با تأكيد بر آيه ميثاق

سال هشتم، شماره دوم، پياپي 15، پاييز و زمستان1397



رسول مزرئی / ‌سطح چهار حوزة علمیة قم     Erfani2015@chmail.ir

دريافت: 17/07/1398 - پذيرش: 19/09/1398



چکيده 

آیة 172 سورة اعراف معروف به آیة میثاق‌، همراه با روایات مرتبط با آن، مورد توجه و شرح و تفسیر اندیشمندان مسلمان با گرایش‌های متفاوت قرار گرفته و در باب حقیقت و مفاد و موطن این میثاق، ديدگاه‌هاي مختلفی ابراز شده است. در این میان، سعیدالدین فرغانی فرد شاخص مکتب عرفانی ابن‌عربی و شاگرد برجستة صدرالدین قونوی، با توجه به مبانی عرفانی و لحاظ روایات، تفسیر و تبیین بدیعی را دربارة موطن و مفاد پیمان و تعداد مواثیق اظهار نموده که تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته است. این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی و تحلیلی است. روش به‌کار‌رفته در این نوشتار، اسنادی و روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای بوده و داده‌های مورد نیاز از طریق ابزار فیش‌برداری گرد‌آوری شده است. به نظر فرغانی، صورت طینیة حضرت آدم‌ - که مشتمل بر ذرات ترابیه است و هر ذرة ترابیه مادة صورت عنصری یکی از ذریه و فرزندان اوست - در عالم مثال منفصل صورت مثالی می‌یابد. آن ذرات نیز به گونة تفصیلی در آن عالم ظاهر شده، با  صورت مثالی ارواح خود مرتبط می‌شوند و به دليل قرب به عالم بساطت و وحدت و سریان توحید فطری، به ربوبیت حق تعالی اقرار مي‌كنند. این دیدگاه ویژگی‌هایی دارد که با ظاهر آیة‌ میثاق و روایات مربوطه انطباق بیشتری دارد.

كليد‌واژه‌ها: میثاق الست، فرغانی، آیة میثاق، محبت اصلی، عالم مثال محاذی با محسوسات، عالم خیال منفصل.