بررسي تطبيقي دو مقام عرفاني انبساط و بسط

* سيده زهرا موسوي / دانشجوي دکتراي اخلاق معارف دانشگاه معارف اسلامي قم         tobazm@gmail.com

سيدحسين رکن‌الديني / استاديار دانشگاه معارف اسلامي قم     hosseinr13@yahoo.com

دريافت: 12/05/1399 - پذيرش: 12/08/ 1399 

چکيده

برنامة سير‌و‌سلوک عرفاني که خواجه عبدالله انصاري تدوين و تبيين کرده، داراي مقام‌هايي است که برخي از آنها از جهت لغوي و معنايي مشابه هم هستند. مقايسه و بررسي تطبيقي اين مقام‌هاي مشابه، تصوير روشني از مسير سير و سلوک ترسيم مي‌کند و زمينة بهره‌مندي هرچه بيشتر محققان و علاقه‌مندان در زمينة عرفان را فراهم مي‌سازد. در اين مقاله تلاش شده است با استفاده از روش مقايسة تطبيقي، دو مقام انبساط (مقام چهلم) و بسط (مقام هشتاد و ششم) بررسي شوند. سؤال اساسي اين است: چه شباهت‌ها و تفاوت‌هايي بين آنها وجود دارد؟ يافته‌ها حاکي از آن است که نقطة اشتراک در هر دو مقام، توجه به ارتباط عارف با مردم است؛ اما در مقام انبساط، به جهت اينکه اين مقام در نيمة اول مسير سلوک قرار دارد، علاوه بر ارتباط با مردم، ارتباط عارف با حق همچنان پررنگ است؛ اما در مقام بسط که در مراحل پاياني سلوک است، ارتباط با مردم و هدايت آنها بيشتر مورد توجه است.

کليدواژه‌ها: مقام انبساط، مقام بسط، مقايسة تطبيقي، مقامات عرفاني.