سال ششم، شماره اول، پياپي 11، پاييز و زمستان 1393
محمدجواد توكلي / استاديار مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره tavakoli@iki.ac.ir
عبدالخالق كريمي / دانشجوي دكتري قرآن و اقتصاد جامعة المصطفي العالمية abkarimi58@gmail.com
دريافت: 25/4/1393 ـ پذيرش: 4/10/1393
گسترش بانكداري اسلامي در دهههاي اخير، ضرورت تدوين شاخصهاي ارزيابي ميزان تحقق آرمانهاي آن را دو چندان كرده است. سؤال اصلي اين مقاله اين است كه چگونه ميتوان وضعيت بانكداري اسلامي را ارزيابي كرد. يافتههاي اين مقاله، با روش تحليلي، نشان ميدهد كه رعايت موازين فقهي اسلام و تحقق اهداف شريعت، دو بُعد محوري در بانكداري اسلامي را تشكيل ميدهند. مؤلفههاي بُعد اول، حذف ربا، جهالت، فساد و رعايت فقه قراردادها و مؤلفههاي بُعد دوم، كارايي، همگرايي بخش بانكي و حقيقي، عدالت، ايفاي مسئوليت اجتماعي، تكريم مشتري و ترويج قرضالحسنه ميباشند. در اين مقاله، براي سنجش ميزان رعايت موازين فقهي نماگرهاي قرارداد واقعي، اطلاعات بانكداري اسلامي، اطلاع از مفاد قرارداد، سلامت بانكي، تخصيص در زمينه قرارداد و مطالبات غيرمعوق معرفي شدهاند. براي ارزيابي تحقق اهداف شريعت نيز نماگرهاي كارايي، حاشيه سود بانكي، برابري فرصت، تسهيلات غيررانتي، امهال معسر، توازن منطقهاي تسهيلات، كارمزد عادلانه، تخصيص تسهيلات تكليفي، تأمين مالي طيب، پرداخت به موقع تسهيلات، و تخصيص قرضالحسنه مطرح شدهاند. شاخص پيشنهادي بانكداري اسلامي، ميانگين ساده نماگرهاي رعايت موازين فقهي و تحقق اهداف شريعت است.
كليدواژهها: بانكداري اسلامي، بانك اسلامي، شاخص، نماگر، مقاصد شريعت.
طبقهبندي JEL: E59، C43، P4.