روش‌شناسي شهيد صدر در اقتصاد اسلامي؛ از نگاهي ديگر
سال ششم، شماره اول، پياپي 11، پاييز و زمستان 1393
عبدالحميد معرفي محمدي / استاديار دانشگاه اصفهان hamid.moarefi@gmail.com
دريافت: 7/6/1393 ـ پذيرش: 02/12/1393
چكيده
علي‌رغم اهميت روش‌شناسي شهيد صدر در پيشبرد اقتصاد اسلامي، مطالعات چنداني در زمينه تبيين ماهيت و جوهره آن صورت نگرفته است. اين مقاله، با روش تحليلي به تبيين منطق استدلال در اين روش مي‌پردازد. بنا به فرضيه مقاله، شهيد صدر به دنبال استفاده از منطق متفاوتي براي استدلال بود. اين منطق، با منطق سنتي فقهاي سلف متفاوت است. اين منطق مبناي معرفي روش كشف و تفكيك ميان مكتب و علم اقتصاد قرار گرفته است. يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهد كه رويكرد ايشان شباهت بسياري به روش‌شناسي كانت در به كارگيري قياس‌هاي استعلايي براي تحقق شرايط امكان تجربه و وحدت سيستمي علم دارد. در اين زمينه، شهيد صدر مكتب اقتصاد اسلامي را به‌عنوان وحدت سيستمي، مجموعه‌اي از گزاره‌ها و به‌عنوان شرط امكان علم اقتصاد اسلامي بازسازي مي‌كند. در اين بازسازي، ايشان مجموعه احكام فقهي را به‌عنوان داده به كار مي‌گيرد تا با مفروض گرفتن صدق اين داده‌ها در يك روش بازگشتي به نام «قياس استعلايي»، به اصول و قواعد مكتبي برسد؛ اصول و قواعدي كه اقتصاد اسلامي در چارچوب آن امكان‌پذير مي‌شود.
كليدواژه‌ها: شهيد صدر، روش‌شناسي، رويكرد استعلايي، اقتصاد اسلامي.
طبقه‌بندي P4, B41, H73 :JEL.
