منطق فعاليت اقتصادي از ديدگاه علامه طباطبايي در مقايسه با اقتصاد كلاسيك
سال هفتم، شماره دوم، پياپي 14، بهار و تابستان 1395
سيدمحمدکاظم رجايي/ دانشيار گروه اقتصاد مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره smk_rajaee@yahoo.co.uk
دريافت: 22/12/1394 ـ پذيرش: 28/04/1395
چكيده
انسان اقتصادي در اقتصاد کلاسيک، انساني خودخواه، مادي گرا و لذت طلب بوده و در پي بيشينه سازي نفع مادي شخصي است. وي در توليد به دنبال بيشينه سازي سود مادي شخصي و در مصرف جوياي بيشينه سازي مطلوبيت؛ يعني لذت مادي محض، مي باشد. نفع مادي شخصي ملاک رجحان و انتخاب انسان اقتصادي است. در اين مقاله با استفاده از روش تحليلي به بررسي ديدگاه علامه طباطبايي در مورد منطق فعاليت اقتصادي مي پردازيم. فرضيه تحقيق اين است که علامه طباطبايي پي گيري نفع شخصي، لذت و الم فطري را منطق تصميم گيري انسان اقتصادي مي داند. بنا به يافته هاي تحقيق، علامه معتقدند منافع و لذت هاي فطري، عمل و متعلقات عمل انسان را در نظر وي زينت مىدهد. با وجود اين، ما با سه نوع لذت مادي، فکري مطابق با فطرت، و فکري مخالف با فطرت و موافق هواهاي نفساني مواجه ايم. نوع اول و دوم هماهنگ با فطرت، مقدِمي و سازگار با هدايت تشريعي است؛ اما نوع سوم منشأ اختلاف و استخدام انسان ها توسط يکديگر است. انبيا و اولياء الهي به همراه کتب آسماني آمده اند تا انسان را به سمت لذت با دوام سوق دهند؛ لذتي که مطابق با فطرت است. هدايت تکويني همراه با هدايت تشريعي در جهت دهي انسان به کمال حقيقي و سعادت يا لذت بادوام هماهنگ است.
کليدواژهها: اقتصاد اسلامي، اقتصاد کلاسيک، نفع شخصي، منطق فعاليت اقتصادي، انسان اقتصادي، لذت و رنج.
طبقه بنديJEL: B49، B23، B12،P4.
