اقتصاد، اعتباريات و مسئله اخلاق
سال دهم، شماره دوم، پياپي 20، بهار و تابستان 1398
عبدالحميد معرفي محمدی / استاديار اقتصاد دانشگاه اصفهان a.h.mohammadi@ase.ui.ac.ir
دريافت: 19/12/1398 ـ پذيرش: 16/05/1398
چکيده
پیوند بین اخلاق و اقتصاد در مكتب ارتودوکس نئوکلاسیکی همواره محل بحث بوده است. طرفداران اين مكتب تلاش كرده‌اند با استفاده از مفاهیم «مطلوبیت» و «ترجیحات» و در چارچوب اقتصاد رفاه، بين اخلاق و اقتصاد پیوند برقرار كنند. به خاطر ابهام ذاتی معنای «مطلوبیت» در چارچوب روش‌شناسی فردگرایانه اقتصاد نئوکلاسیک، این پیوند به سرانجام مطلوب نمی‌رسد؛ زيرا با تجمیع انتخاب‌های فردی، نمي‌توان به یک انتخاب اجتماعی در اقتصاد رفاه رسید. این مقاله با استفاده از روش «تحليلي» امکان به‌کارگیری نظریه «اعتباریات» علامه طباطبائی براي ايجاد رابطه بین اخلاق و اقتصاد را بررسي مي‌كند. بنا بر يافته‌هاي پژوهش، استفاده از مفهوم «اعتباریات» علامه، می‌تواند به ايجاد رابطه بين ارزش‌هاي اخلاقي و اقتصادي بينجامد. در اين چارچوب، «مطلوبیت» به مثابه یک اعتبار اجتماعی در نظر گرفته مي‌شود. با توجه به ماهیت بین‌الاذهانی اعتباریات، مطلوبیت از عینیت و اطلاق کافی براي برقرای پیوند بین ارزش‌های اخلاقی و اقتصادی برخوردار است. از اين‌رو، نظريه «اعتباريات» علامه طباطبائي امکان پیوندی معقول بین اخلاق و اقتصاد را فراهم مي‌آورد. این رویکرد می‌تواند به‌عنوان شروعی بر یک روش‌شناسی در اقتصاد اسلامی بر مبنای نظریات علامه نیز به‌شمار آيد.
کلیدواژه‌ها: اقتصاد نئوکلاسیک، اعتباریات، اخلاق، علامه طباطبائی، مطلوبیت.
طبقه‌بندي JEL: B10, B40, B59.
