کیفیت نقش‌آفرینی مردم در تأمین اجتماعی بررسی تطبیقی دو مکتب اقتصاد اسلامی و اقتصاد سرمایه داری
* مجتبی حسینی/ کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع) mojtaba.hosseini@isu.ac.ir
جواد کجوری/ دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع) j.kojoori@chmail.ir
حمیدرضا بهرمن/ دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع) bahreman@isu.ac.ir
دريافت: 21/01/1399 ـ پذيرش: 20/06/1399
چکيده
تأمین اجتماعی و چگونگی رفع نیاز نیازمندان جامعه از جمله مسائل پيش‌روي مكاتب اقتصادي است. دیدگاه‌های متداول امروزی تأمين اجتماعي که تا حد زیادی برآمده از مکتب اقتصاد سرمایه‌داری است، عليرغم آثار مثبتش، دچار ضعف‌های جدی است. در مقابل، تأمين اجتماعي در مکتب اقتصاد اسلامی به واسطه بهره‌مندي از ويژگي‌هايي همچون مردم‌محوري با اين مشكلات روبرو نيست. در اين مقاله با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی به بررسي جايگاه مردم در الگوي تأمين اجتماعي در رويكرد اسلامي مي‌پردازيم. يافته‌هاي پژوهش نشان می‌دهد که اسلام تأمین اجتماعی را در سه سطح «توانمندسازی فردی، خانوادگی و منطقه‌ای»، «تکافل اجتماعی» و «تضامن دولتی» دنبال می‌کند. نقش‌آفرینی مردم نسبت به دولت تقدم رتبی دارد. بر اين اساس، در شرایطی که مردم قادر به رفع فقر باشند، راهکارهای دولتی و متمرکز توصیه نمی‌شود. رویکرد اسلامی در تأمین اجتماعی ما را به تقویت جایگاه مردم و تکافل اجتماعی در 6 لایه خانواده، عشیره، همسایگان، دوستان، امت اسلامی و حکومت اسلامی رهنمون می‌سازد. درصورتی‌که هریک از این لایه‌ها پاسخگوی نیاز فقرا نبود، در انتها دولت نقش نهایی را بر عهده می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها: تأمين اجتماعي، مردم‌محوري، تكافل اجتماعي.
طبقه‌بندی JEL: .D63, H53, H55, I31, Z12
