توازن يا عدم تداول ثروت در دست اغنيا
سال چهارم، شماره اول، پياپي هفتم، پاييز و زمستان 1391، ص 23 ـ 46
Ma'rifat-e Eghtesadi-e Islami, Vol.4. No.1, Spring & Summer 2012-13
سيدمحمدكاظم رجايي**
چكيده
از جمله مباحث اساسي در بحث عدالت بحث تفاوت فاحش درآمد و ثروت در ميان افراد جامعه است.در اين مقاله به بررسي اين سوال مي‌پردازيم كه آيا در جامعه اسلامي يک نفر مي‌تواند بي‌حد و حصر مال و ثروت جمع کند، درحالي که عده‌اي در کمترين امکانات باشند؟ فرضيه مقاله اين است كه در جامعه اسلامي امكان اين كه يك درصد جامعه مالك نود و نه درصد امكانات جامعه شود وجود ندارد. يافته‌هاي اين پژوهش كه به روش تحليلي انجام شده نشان مي‌دهد كه تحقق پديده شکاف فاحش درآمد و ثروت در جامعه اسلامي به شرط رعايت دستورات اسلامي عملا امکان‌پذير نيست. هرچند از نظر فقه فردي در سطح خرد براي کسب درآمد حد و کرانه‌اي در نظر گرفته نشده است، ولي امكان انباشت درآمد و ايجاد شكاف فاحش طبقات درامدي به واسطه وجود قيد‌هاي ناظر بر چگونگي كسب مشروع اموال، تعلق حقوق مالي و مسئوليت مشترك ثروتمندان و دولت اسلامي وجود ندارد. حقوق مالي مزبور تنها شامل واجبات مالي (خمس و زكات) و پرداخت نفقه واجب خويشاوندان در حد كفاف نمي شود. علاوه بر اين، ثروتمندان و دولت موظف اند تا نياز مستمندان را در سطحي كه بتوانند كمر راست كنند، تامين نمايند.
کليد واژه‌ها: توازن، تداول ثروت در دست اغنيا، فقر و غني، توزيع عادلانه درآمد، عدالت اقتصادي.
طبقه‌بندي GEL: D63، P4
* مقاله برگرفته از طرح درآمدي بر مفهوم و شاخص‌هاي عدالت اقتصادي است كه با همت مركز راهبردي رياست جمهوري به انجام رسيده است.
** استاديار گروه اقتصاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) smk_rajaee@yahoo.co.uk
دريافت: 12/8/1391 ـ پذيرش: 2/12/1391
