مباني و معيارهاي پيشرفت انساني از ديدگاه اسلام
سال چهارم، شماره دوم، پياپي 8، بهار و تابستان 1392، ص 77 ـ 102
مباني و معيارهاي پيشرفت انساني از ديدگاه اسلام*
محمدجمال خليليان/ دانشیار گروه اقتصاد مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمیني mg_khalil41@yahoo.com
سيدحميد جوشقاني نائيني / دانش‌پژوه دکترای اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
قاسم عسكري / دانش‌پژوه دکترای اقتصاد دانشگاه عدالت تهران
محمد بيدار / دانش‌پژوه دکترای اقتصاد مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی
دريافت: 16/12/1391 ـ پذيرش:1/6/1392
چكيده
ارائة شاخص پیشرفت انسانی از دیدگاه اسلام را می‌توان یکی از مباحث مهم در ترسیم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دانست. دستیابی به این هدف مستلزم توجه به معیارها و مبانی پیشرفت انسانی اسلامی است. شاخص توسعة انسانی متعارف با نگرشی خاص و محدود به انسان، تمامی اهداف شاخص را متوجه رفاه مادی کرده و جنبه روحی و معنوی انسان به عنوان اساسی‌ترین بعد وجودی وی را، مورد غفلت قرار داده است. مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیلی-استنباطی در صدد استخراج معیارهای پیشرفت انسانی از دیدگاه اسلام از قرآن و روایات و تبیین مبانی حاکم بر آن است. يافته‌هاي مقاله كه به روش توصيفي-تحليلي انجام گرفته نشان مي‌دهد که دینداری، علم و معرفت، آزادگی و کرامت و تأمین معیشت، 4 معیار در شاخص پیشرفت انسانی مورد نظر اسلام می باشند. بر این اساس، شاخص پیشرفت انسانی علاوه بر در نظر گرفتن معیارهای شاخص توسعه انسانی متعارف از جمله علم،سلامت و رفاه نسبی، مقوله های دیگری چون دینداری، معرفت، و کرامت و آزادگی را نیز مورد توجه قرار می دهد. معیارهای معرفی شده برای پیشرفت انسانی مبتنی بر مبانی فکری اسلام از جمله نگاه متعالی اسلام به انسان و تکامل قرار دارد. ارائه این معیارها می تواند باعث معرفی شاخص های متمایز برای پیشرفت انسانی شود که به برخی از آن ها در مقاله اشاره شده است.
كليد واژه‌ها: معیار، شاخص، توسعه انسانی، پیشرفت انسانی
* اين مقاله برگرفته از طرح پژوهشي شاخص‌هاي پيشرفت انساني از ديدگاه اسلام مي‌باشد كه با حمايت دانشگاه شهيدبهشتي انجام شده است.
