عملکرد ذهن در فرايند ادراک عقلي از منظر آيت‌الله مصباح يزدي*
سال بيستم، شماره دوم، پياپي 78، زمستان 1401، ص 81ـ94
نوع مقاله: پژوهشي
* روح‌الله آدينه
/ استاديار گروه فلسفه و حكمت دانشگاه بين‌المللي امام خميني (ره) Dr.Adineh@isr.ikiu.ac.ir
سيده‌رقيه موسوي / دانشجوي دکتري فلسفه و کلام اسلامي دانشگاه شهيد مدني آذربايجان mosaviroghaye688@yahoo.com
دريافت: 18/06/1401 پذيرش: 25/10/1401
چکيده
بحث از مفاهيم کلي و عملکرد ذهن در فرايند ادراک عقلي و چگونگي شکل‌گيري آنها از مباحث مهم معرفت‌شناسي است. فلاسفه اسلامي به رغم گرايش‌هاي مختلف در تبيين مکانيسم تعقل، همواره بر ارزش ادراك عقلي، تأكيد ورزیده‌اند. در اين ميان صدرا در تبيين فرايند ادراک کلي، تعبيرات مختلفي دارد که پژوهشگران حکمت صدرايي، اختلاف تعابير صدرا را از طريق تمايز چگونگي ادراک کلي در مراحل مختلف تحول و تکامل نفس توجيه کرده‌اند. استاد مصباح يزدي به عنوان فيلسوفی نوصدرايي تبيين جديدي ارائه مي‌دهد که مي‌تواند نگاهي نو به مسئله فرايند ادراک کلي و شيوه‌اي جديد براي حل ناسازگاري تعابير صدرا باشد. در پژوهش حاضر به روش توصيفي-تحليلي روشن شد که مصباح يزدي بر تفاوت کارکرد ذهن در هر کدام از ساحت‌هاي ادراک کلي تأکيد می‌ورزد؛ به طوري که ذهن در ادراک معقولات اولي منفعل و در ادراک معقولات ثانيه فلسفي و منطقي فعال است و ضرورتي براي اثبات عقول منفصل و شهود آنها در ادراک کلي نيست.
کليدواژه‌ها: آيت‌الله مصباح يزدي، مفاهيم کلي، ادراک کلي، ادراک عقلي، ذهن.
