ساخت پرسش‌نامه انسان كامل بر اساس منابع اسلامي؛ با تأكيد بر الگوي انسان كامل
سال سيزدهم، شماره سوم، پياپي 51، پاييز 1399
ابوالقاسم بشيري / استاديار گروه روان‌شناسي، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره bashiri@qabas.net
حميد رفيعي‌هنر / استاديار پژوهشكدة اخلاق و معنويت، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي hamidrafii2@gmail.com
* سعيد سالاري مقدم / دانشجوي دكتري روان‌شناسي، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره saeedsalari110@gmail.com
دريافت: 02/02/1398 ـ پذيرش: 28/06/1398
چکيده
هدف اين پژوهش، ساخت پرسش‌نامه انسان کامل، بر اساس الگوی انسان کامل، در منابع اسلامی بود. روش تحقیق، به دو شیوه توصیفی و پیمایشی بود. برای سنجش روایی محتوایی این پرسش‌نامه، در دو مرحله ابتدا از شاخص روایی محتوا (CVI)، برای بررسی مؤلفه‌ها و خرده‌مؤلفه‌ها و نسبت روایی محتوا(CVR)، برای بررسی گویه‌ها مطابق با نظر کارشناسان متخصص، در امور دینی و روان‌شناسی استفاده شد. نتیجه بررسی روایی سازه، به شیوه تحلیل عاملی با ارزش ویژه بیش از 3/0، استخراج 6 عامل با بار عاملی بالاتر از 3/0 بود که در مجموع، 425/35 درصد واریانس کل پرسش‌نامه را تبیین کردند. عوامل به‌دست‌آمده عبارت بودند از: عامل اتکا به خدا، قناعت‌ورزی، خداباوری، خودمهارگری، جامعه‌گرایی و شجاعت. برای بررسی اعتبار پرسش‌نامه، ضریب آلفای کرونباخ، در دو مرحله آزمایشی و نهایی به ترتیب، 859/0 و 856/0 و ضریب آلفای عوامل پنج‌گانه، همگی بالاتر از 642/0 بود. همبستگی بین دونیمه پرسش‌نامه نيز برابر با 58/0 بود. از این پرسش‌نامه، می‌توان در سنجش ویژگی‌های مثبت و متعالی انسان و پژوهش در حوزه روان‌شناسی مثبت‌گرا، همچنین، کار در محیط‌های تربیتی براي خودشناسی و تشخیص میزان نزدیکی به کمال استفاده کرد.
کلید‌واژه‌ها: انسان کامل، فضیلت‌ها، روان‌شناسی‌مثبت، تحلیل عاملی، کمال.
