فصل نامه علمی - پژوهشی
فصل نامه علمی - پژوهشی روان شناسي و دين

بایگانی نشریه

الگوي مفهومي «خودآگاهي» بر اساس منابع اسلامي

سال پانزدهم، شماره چهارم، پياپي 60، زمستان 1401، ص 7-30



مرتضي دره‌کي/ کارشناس ‌ارشد روان‌شناسي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)    dorraki1371@gmail.com

* رحيم ناروئي نصرتي / دانشيار گروه روان‌‌شناسي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)

    rnarooei@yahoo.com

مسعود نورعليزاده ميانجي / استاديار گروه روانشناسی دانشگاه شاهد    mnoor57@gmail.com

دريافت: 03/12/1399 ـ پذيرش: 09/02/1400



چکيده
اين پژوهش با هدف تدوين الگوی مفهومي «خودآگاهي» براساس منابع اسلامي (قرآن و حديث) انجام شده است. در پژوهش حاضر، در بخش استخراج مؤلفه‌هاي خودآگاهي و تبيين ساختار آن از متون اسلامي، از روش «تحليل محتوا» در چارچوب روش الگو‌يابي مفاهيم و سازه‌هاي روان‌شناسي از متون اسلامي، و در بخش بررسي اعتبار و روايي محتواي مؤلفه‌هاي خودآگاهي، از روش «پيمايشي» از نوع «دلفي» استفاده شده است. نتايج يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه ساختار مفهومي «خودآگاهي براساس منابع اسلامي» بر هفت مؤلفه (خودشناسي، خودتوجهي، خودتأملي، خداآگاهي، خودهشياري، فعاليت هدفمند، و خودپايي) مبتني است و هريك از مؤلفه‌ها با ساير مؤلفه‌ها در ارتباط است. نتايج بررسي روابط بين مؤلفه‌ها نشان داد الگوی مفهومي خودآگاهي در قالب فرايندي، با شناخت و تأمل در خويش آغاز و از مسير خودتوجهي، خودهشياري، خداآگاهي، برخورداري از فعاليت هدفمند و خودپايي است که به خودآگاهي کامل مي‌انجامد.

 

کليدواژه‌ها: خودآگاهي، مؤلفه‌ها، الگوی مفهومي، منابع اسلامي.