درآمدى بر نظريه فقه و فطرت

سال بيست و چهارم ـ شماره 211 (ويژه دين شناسى)

عباسعلى مشكانى سبزوارى / كارشناس ارشد فلسفه دين دانشگاه باقرالعلوم عليه السلام.

meshkani.a@gmail.com

غلامعلى اسماعيلى كريزى / عضو هيئت علمى گروه فقه و مبانى حقوق دانشگاه آزاد اسلامى واحد دامغان.                               esmaeiliali74@gmail.com

دريافت: 2/6/93               پذيرش: 29/11/93

چكيده

يكى از اقدامات ضرورى در خصوص توسعه فقه، توسعه منابع آن است. توسعه منابع در دو جهت كيفى و كمّى امكان پذير است. در توسعه كيفى، نوع نگاه و برداشت از منابع، موضوع بحث است. اما در توسعه كمّى، بحث بر سر اين است كه آيا منابع فقه در چهار منبع كنونى محصور است و يا از منابع ديگرى نيز مى توان در استنباط و استخراج احكام بهره جست؟ فطرت به عنوان يار ديرپا ـ اما مغفولٌ عنه ـ عقل، يكى از نمونه هاى قابل بحث و بررسى است كه آيا قابليت منبع قرار گرفتن براى فقه و احكام دينى را دارد يا خير؟ مقاله حاضر به تبيين كاركردهاى گوناگون علمى و عملى فطرت در سه مقوله پيشينى، ميانى و پسينى مى پردازد. در كاركرد پيشينى، فطرت به مثابه كشتزارى مستعد، زمينه و پيش زمينه فعاليت و ثمربخشى منابع چهارگانه كتاب، سنت، اجماع و عقل را فراهم مى كند. در كاركرد ميانى، فطرت ـ فى الجمله ـ در كنار منابع چهارگانه قرار گرفته و منبع فهم برخى از آموزه هاى دينى است. در كاركرد پسينى، فطرت معيار و ملاك صحت گزاره ها و آموزه هاى استنباطى دينى است.

 

كليدواژه ها: فقه، حكومت، فطرت، مصباحى، معيارى، مفتاحى.

---

 

افزودن به سبد خرید