كاربرد فعل و ضمير جمع «ما» براى خداى يكتا در قرآن
ماهنامه علمى ـ ترويجى در زمينه علوم انسانى تير 1396
محمد نقيب زاده / استاديار مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى قدس سره mn@qabas.net
دريافت: 20/8/95 پذيرش: 27/1/96
چكيده
خداوند در قرآن كريم با وجود تأكيد بر يگانگى خويش، گاهى از خود به متكلم مع الغير، تعبير كرده و از سوى ديگر، در مواردى، براى خود ضمير يا فعل متكلم وحده را به كار برده است. چرايى اين كاربردها، سؤال اصلى اين پژوهش است. با بررسى آيات مربوط، مشخص گرديد بيشتر موارد كاربرد متكلم مع الغير به هدف دلالت بر عظمت گوينده يا فعل وى بوده است؛ مواردى نظير: عذاب اقوام گذشته، يارى خداوند نسبت به اوليا و پيامبران و نيز نجات اقوام مؤمن انبيا، آيات آفرينش، ارسال رسل و انزال كتب، و اوامر و نواهى. در معمول كاربردهاى متكلم وحده نيز لطف ربوبى خدا به بندگان مدنظر است؛ مانند: استجابت دعا، بخشش گناه، انعام خدا بر بندگان، و ارتباط متقابل ميان خدا و بندگان. در همين زمينه، التفات هاى به كاررفته در آيات، از غيبت به تكلم و از تكلم مع الغير به وحده و بالعكس، قابل توجيه است. اين مقاله به روش توصيفى ـ تحليلى و با مطالعه تمامى قرآن و مراجعه به تفاسير مربوط، به انجام رسيده است.
كليدواژه ها: قرآن، خداوند، ضمائر، متكلم وحده، متكلم مع الغير.
