تعامل اخلاق و اقتصاد بررسي نقش چهار مبناي ارزش‌شناختي در دانش اقتصاد
سال بيست و هفتم ـ شماره دهم، پياپي 253 (ويژة اقتصاد) (دي1397)
محمدجواد قاسمي اصل اصطهباناتي / دانشجوي دكتري فلسفه اقتصاد اسلامي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره ghasemi2561@anjomedu.ir
دريافت: 24/05/97 پذيرش: 27/09/97
چکيده
برخی مکاتب اقتصادی بر جدایی اقتصاد از اخلاق تأکید دارند. تبیین دیدگاه درست اسلامی، منوط به تعامل دو دانش اخلاق و اقتصاد است. مقالة حاضر به روش تحليلي ـ توصيفي با تبیین رابطه نظریات اخلاقی و اقتصادی، به تطبیق چهار مبنای اخلاقیِ منشأ اعتبار احکام ارزشی، ارتباط واقعیت و ارزش، مراتب احکام ارزشی و مخاطب‌شناسی در خطاب‌های ارزشی، در دو حوزه دانش اقتصاد؛ یعنی انواع نظریات اقتصادیِ، هنجاری، اثباتی و سیاستی و انواع واحد تحلیل اقتصادی، با تأکيد بر فرد و نهادهای اقتصادی پرداخته است.
یافته‌های پژوهشي حاکي از اين است که اقتصاد هنجاری، زیرمجموعة اخلاق هنجاری و اقتصاد اثباتی، در تعامل مستمر با اخلاق توصیفی است. تفاوت در مبانی اخلاقی، موجب تمایز در نسبیت یا اطلاق نظریات هنجاری و سیاستی، تشخیص غایت رفتارهای اقتصادی، تعیین اعتبار معرفتی و مرجع تشخیص خطاب‌های اقتصاد هنجاری و سیاستی، موضع‌گیری دربارة جایگاه وجودی و روش‌شناختی نهادها در اقتصاد، شناخت ارزش‌های اقتصادی و رتبه‌بندی بین ارزش‌های اقتصادی با ساير ارزش‌ها، ایجاد ظرفیت مقایسة اندیشه‌های اقتصادی، با اتکا به ارزش‌های اخلاقی و رفتاری، تعریف انسان اقتصادی و اقتصاد انسانی خواهد شد.
کلیدواژه‌ها: خطاب‌های ارزشی، دانش اقتصاد، واقعیت و ارزش، مراتب احکام ارزشی، مبدأ مشروعیت احکام ارزشی، مخاطب‌شناسی.
