تحليل ماهيت عقود مشاركتي

سال بيست و هفتم ـ شماره دهم، پياپي 253 (ويژة اقتصاد) (دي1397)

محمدجمال شاکری شمسی / كارشناس ارشد اقتصاد مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره     mohammad67shakeri@gmail.com

محمدجواد توکلی / استاديار اقتصاد مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره     Tavakoli@iki.ac.ir

دريافت: 19/06/97                    پذيرش: 24/10/97

چکیده

یکی از مهم‌ترین معضلاتی که نظام بانکی ایران به آن مبتلاست، صوري شدن عقود مشاركتي و ايجاد شبهه در مورد تحقق مفاد اين عقود است. اين امر تا حدودي متأثر از ابهامات موجود در ماهيت اين عقود در فقه معاملات اسلامي است. مسئلة اصلی در این نوشتار، تبیین ماهیت عقود مشاركتي و ميزان رعایت آن در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران است. بنا به فرضية تحقيق، ریسک‌پذیری طرفین قرارداد رکن اصلی ماهیت عقود مشارکتی است. ریسک عامل عقود مشارکتی، مربوط به عایدی بوده و ریسک صاحب سرمایه در این‌گونه عقود، علاوه بر عایدی، متوجه سرمایة او نیز خواهد بود. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد روش صحيح در تبیین ماهیت عقود مشارکتی، روش «کشفي ـ مقاصدی» است که ترکیبی از چهار روش کشفیِ شهید صدر، اکتفا به ضوابط عقود، تحلیل عرفی و تحلیل بر مبنای مقاصد شریعت است. انتقال ریسک سرمایه به فرد دیگر، موجب از بین رفتن ماهیت عقود مشارکتی است؛ لذا شرط آن در ضمن عقود مشارکتی شرط خلاف مقتضای عقد است و عقد را باطل می‌کند. همین‌طور از بین بردن ریسک عامل در عقود مشارکتی و تعیین عایدی قطعی برای او، موجب بطلان عقد و تبدیل آن به یک عقد مبادله‌ای است. قطعی بودن سود صاحب سرمایه در عقود مشارکتی نیز باعث خروج عقد از مقتضای ذات خود بوده و مبطل عقد است.

كليدواژه‌ها: ماهیت عقود مشارکتی، عقود مشارکتی، ریسک پذیری سرمایه، سود متغیر، فقه معاملات.

---

افزودن به سبد خرید