حسن کرمی محمدآبادی/ دانشجوي کارشناسي ارشد مدرسي معارف اسلامي گرايش مباني نظري اسلام دانشگاه تهران hassankarami@ut.ac.ir
محمدحسین ایراندوست/ استادیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم mohirandoost@gmail.com
دريافت: 07/11/98 پذيرش: 25/02/99
چکيده
بیان اندیشههای کلامی علماي شیعه، اثر ژرفی در نشر و تقویت اعتقادات مذهب و اعتلای گفتمان شیعی دارد. متکلمان شیعه همواره کوشیدهاند در ضمن تبیین آموزههای اعتقادی دین، به دفاع از آن و پاسخگویی به شبهات بپردازند. این عملکرد نقش مهم و تأثیر بسزایی در تکون هندسه معرفت دینی جوامع اسلامی هر عصر و زمانی داشته است.
قاضی نورالله شوشتری از علمای شهیر سده دهم و یازدهم هجری است. در این نوشتار با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، ابتدا، «حیات» و «عصر قاضی»، بهعنوان دو عامل مهم در تشکیل اندیشه کلامی ایشان مورد بررسی قرار میگیرد. قاضی نورالله با شناخت فضای حاکم و اندیشههای مخالف و نیز وجود برخی از علمای اخباری ازجمله میریوسفعلی استرآبادی و برخی سران صوفیه، توانست چهره اعتدالی شیعی خود را بروز دهد و با استفاده از نامهنگاری، تألیف و تدریس و حتی تعامل با پادشاهان اهلسنت، در اعتلای گفتمان شیعی نقشآفرین باشد و آثار فاخری در تبیین و تحلیل کلام شیعی، مانند «احقاق الحق» در تاریخ ماندگار کند.
كليدواژهها: قاضی نورالله شوشتري، هند، مکتب تشیع، احقاقالحق.