الگوی مفهومی سازة تصور از خدا براساس اسماء الهی در آیات و روایات با نگاه روان‌شناختی
محمدناصر سقای بی‌ریا / استادیار گروه روان‌شناسی مؤسسة آموزشي و پژوهشی امام خمینی ره biria1390@gmail.com
حمید رفیعی‌هنر/ استاديار گروه روان‌شناسي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي hamidrafii2@gmail.com
* احد امیدی/ کارشناس ارشد روان‌شناسی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره Omidi.ahad@gmail.com
دريافت: 22/02/99 پذيرش: 30/06/99
چکيده
«تصور از خدا» ازجمله موضوعات مهمی است که ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تصور از خدا در هستی‌شناسی اسلامی محور دین‌داری افراد را تشکیل می‌دهد و عامل مهمی در شکل‌گیری و تحول باورهای مذهبی افراد تلقی می‌شود و از اساسی‌ترین جنبه‌های نظام اعتقادی افراد مؤمن می‌باشد. با توجه به تفاوت دیدگاه اسلام و روان‌شناسی از سازة تصور از خدا، بررسی آن براساس دیدگاه اسلام، ابعاد دیگری از سازة تصور از خدا را آشکار خواهد کرد. به این منظور، هدف پژوهش حاضر، بررسی سازة تصور از خدا براساس اسماء الهی در آیات و روایات است. اسم‌های الهی در قرآن کریم و روایت مشهور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم جمع‌آوری گردید و با توجه به روش تحلیل محتوا و نظریه حوزه‌های معناشناسی از قبیل هم‌معنایی، چندمعنایی، حوزه واژگانی، شمول‌معنایی و تحلیل مؤلفه‌ای مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. در نتیجه مشخص گردید سازة تصور از خدا براساس اسماء الهی، دارای دو بعد ذات و فعل می‌باشد؛ بعد ذات شامل سه محور ذاتیه، جلالیه و تقدیسیه است و بعد فعل شامل دو محور خلق و ربوبیت می‌باشد. محور خلق، شامل چهار مقولة عالمیت، خالقیت، مالکیت و قادریت است و محور ربوبیت شامل شش مقولة رحمانیت، غافریت، ناصریت، رازقیت، شاکریت و حاسبیت می‌باشد.
کلیدواژه‌ها: الگو، الگوی مفهومی، تصور از خدا، اسماء الهی، آیات و روایات، نگاه روان‌شناختی.
