راهبرد برهانی ائمة اطهار(ره) در پاسخ‌گویی به شبهات کلامی
سال سي و يكم، شماره هشتم، پياپي 299، آبان 1401، ص 55ـ64
نوع مقاله: ترويجي
محمدعلی محمدی
/ استادیار گروه تفسیر موضوعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی m.mohammadi@isca.ac.ir
دريافت: 09/05/1401 پذيرش: 17/08/1401
چکيده
ائمة اطهار(ع) نه‌تنها در تبیین معارف الهی، بلکه در روش‌ها الگو هستند. ازاین‌رو، شناخت راهبردهای آنان در مواجهه با شبهات اهمیت و اولویت دارد. مسئله پژوهش، کشف راهبردهای روشی معصومان در پاسخ‌گویی به شبهات کلامی؛ و فرضیۀ تحقیق، «امکان دستیابی به راهبردهای یادشده است».
با تبیین روش‌های مواجهه معصومان با شبهات، افق‌ها و راهبردهای جدیدی برای پاسخ‌گویی کشف خواهد شد. روش پژوهش، کتابخانه‌ای و مراجعه به مهم‌ترین منابع روایی و استخراج روایات کلامی معصومان(ع) و تحلیل آنهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد: مهم‌ترین راهبرد ائمة اطهار(ع) هنگام پاسخ‌گویی به شبهات، راهبرد برهانی است. آنان از حیث صورتِ برهان، در غالب موارد، هنگام مواجهه با افراد عادی از «برهان إنی» و در مواجهه با دانشمندان از «برهان لمّی» استفاده کرده‌اند. از حیث مواد برهان، در پاسخ‌های مربوط به خداشناسی، از اولیات؛ در براهین اثبات وجود خدا، از محسوسات؛ در شبهات راهنماشناسی از تجربیات؛ در مباحث درون‌دینی از متواترات و در شبهات فقهی و روایی از حدسیات بهره برده‌اند. استفاده معصومان(ع) از فطریات، در مباحث گرایشی بوده است.
کليدواژه‌ها: ائمة اطهار(ع)، شبهات، برهان لمّی، برهان إنّی
