بررسي ادلة نظرية امر الهي؛ با تأكيد برنفي قوانين نفس‌الامري و وجود احكام به ظاهر غيراخلاقي
سال سيزدهم، شماره اول، پياپي 31، بهار و تابستان 1401، ص 21-36
محمد سربخشي/ استاديار گروه فلسفه مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) sarbakhshi50@yahoo.com
دريافت: 28/10/1399 ـ پذيرش: 12/03/1400
چکيده
نظرية امر الهی، يکی از نظريات مهم و پرسابقه در باب چيستی ارزش‌های اخلاقی است. علل و ادلة مختلفی موجب پيدايش چنين ديدگاهی شده است. وجود برخی احکام به‌ظاهر غير‌اخلاقی در متون دينی، ازجمله دستور قتل کودک بی‌گناه، استناد به مالکيت مطلق الهی، استناد به اختيار مطلق خداوند متعالی و محدود نبودن وی در اوامر و نواهی خود به چارچوب‌های اخلاقی، استناد به عدم توانايی عقل، در درک حسن و قبح اعمال بدون کمک شرع و نسخ برخی احکام اخلاقی و نسبيت آنها، دلايلی است که موجب شده برخی متکلمان طرفدار اين نظريه شوند. بررسی اين امور نشان می‌دهد كه عدم درک درست از وجه اخلاقی احکام دينی و نيز درک ناقص از صفات خداوند متعالی و تأثيری که بر نحوة آفرينش می‌گذارند، موجب چنين رويکردی شده است. مقالة حاضر با روش تحلیل عقلی و جمع‌آوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای، نشان مي‌دهد كه اخلاق دينی با تفسير نظرية امر الهی نادرست است، گرچه می‌توان تفسير درستی از آن ارائه داد که برتری قابل توجهی نسبت به اخلاق سکولار دارد.
کلید‌واژه‌ها: نظرية امر الهی، قوانين نفس‌الامری، نسبيت اخلاقی.
