بررسي تطبيقي اهداف و اصول تربيت عقلاني در انديشه علامه جعفري و كانت
سال دهم، شماره دوم، پياپي 20، پاييز و زمستان 1397
نسرين ترکاشوند / دانشجوي دکتري فلسفه تعليم و تربيت، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد اراك
* خليل غفاري / استاديار دانشگاه آزاد اسلامي، واحد خمين ghaffari20500@yahoo.com
علي‌رضا فقيهي / استاديار دانشگاه آزاد اسلامي، واحد اراك
فائزه ناطقي / استاديار دانشگاه آزاد اسلامي، واحد اراك
دريافت: 25/08/1397 ـ پذيرش: 12/12/1397
چکيده
اين پژوهش، به بررسي نظرية تربيت عقلاني از منظر علامه جعفري و کانت، در زمينه‌هاي اهداف و اصول تربيت عقلاني براي بهره‌گيري در تعليم و تربيت مي‌پردازد. علامه جعفري، در مقام متفکري مسلمان، تربيت عقلاني را پرورش قوه تفکر انسان براي انتقال، از حيات معمول به حيات معقول مي‌داند. تربيت عقلاني نيز داراي يک نوع اهداف و اصولي است که داراي يک هدف نهايي و چندين هدف واسطه‌اي است. هدف نهايي تربيت عقلاني، رساندن انسان به مقام عبوديت و بندگي خدا و اهداف واسطه‌اي آن شامل خودسازي و غلبه عقل بر هواي نفس و تبديل احساسات خام، به احساسات تصعيد شده است. اصول تربيت عقلاني، عبارتند از: اصل تعقل برين، اصل توازن عقل و احساس، اصل استمرار و يادگيري و اصل طهارت قلب. در مقابل، کانت معتقد است: انسان به دليل خصيصه خودبنيادي عقل، بايد خود را نه‌تنها در حوزه عقل نظري، بلکه در حوزه عقل عملي نيز متعلق به عالم معقول بداند. اهداف تربيت عقلاني وي، به کمال‌رساندن همه قواي انسان، پيشرفت مداوم آدمي و کمال انساني، تبديل انسان طبيعي به انسان اخلاقي و هدايت آدمي به‌سوي آزادي راستين است. از نظر وي اصول تربيت عقلاني، رعايت اصول آزادي، انضباط، فعاليت، هماهنگي، تجربه و آينده‌نگري مي‌باشد. بررسي تفاوت‌هاي اين دو نظام تربيت عقلاني و تحليل لوازم معرفتي و تربيتي هريک بر نوع تعليم و تربيت انسان، از اهداف اين نوشتار است.
کليدواژه‌ها: تربيت عقلاني، اهداف، اصول، علامه جعفري و ايمانوئل کانت.
