فراتركيب پژوهش‌هاي مربوط به نظريه ولايت‌فقيه در نظام آموزش و پرورش رسمي كشور
سال يازدهم، شماره اول، پياپي 21، بهار و تابستان 1398
محمدهادي مروجي طبسي/ دانش‌پژوه دکتري فلسفه تعليم و تربيت، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره mh.tabasi@iki.ac.ir
صادق كريم‌زاده/ استاديار گروه علوم تربيتي، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره skarimzadeh@gmail.com
دريافت: 26/01/1398 ـ پذيرش: 07/06/1398
چکيده
هدف از اين پژوهش، دستيابي به نگاهي کلي در زمينه وضعيت و جايگاه ارزش ولايت‌فقيه، در اهداف و محتواي برنامه درسي رسمي است که با رويکرد کيفي و به روش فراترکيب انجام شده است. منابع داده‌ها، گزارش‌هاي رسمي از تعداد 23 پژوهش مرتبط با موضوع است که در بيش از يک دهه اخير در کشور منتشر شدهاند. يافتههاي فراترکيب نشان ميدهد که: الف. در پژوهش‌هاي مورد بررسي، ارزش «ولايت‌فقيه» در چارچوب‌هاي مفهومي چون ارزشهاي انقلاب اسلامي، مهدويت، گفتمان ديني، فرهنگ ايثار و شهادت، تربيت ديني و سياسي و هويت ديني، ملي و انقلابي بررسي شده است؛ ب. اهداف مرتبط در سطوح مختلف هدفگذاري، به ميزان کافي در نظر گرفته شدهاند. با اين حال، اهداف مورد نظر بيشتر در حيطه شناختي تمرکزيافته و به حيطه‌هاي عاطفي و رواني‌ـ حرکتي و حتي سطوح بالاي حيطه شناختي، به ميزان بسندهاي توجه نشده است؛ ج. يافتههاي بيشتر پژوهشها نشان ميدهند محتواي مرتبط با ولايت‌فقيه، از نظر کمي و کيفي، براي تحقق اهداف مربوط از کفايت لازم برخوردار نيستند.
ارزيابي نهايي فراترکيب از وضع موجودِ بازنمايي اين ارزش در کتابهاي درسي نشان ميدهد که با توجه به تعدد و تنوع اهداف آموزشي، انتظار تحقق همه اهداف در محتواي همه کتابها، واقعبينانه نيست، بنابراين، هرچند اين بازنمايي نياز به تجديد نظر دارد، اما در تحقق اهداف خود تا حدودي توفيق نسبي داشته است.
کليدواژه‌ها: تربيت ارزشهاي سياسي، ولايت‌فقيه، نظام آموزش و پرورش رسمي، فراترکيب.
