تحليل تربيتي نظرية حركت جوهري
سال يازدهم، شماره دوم، پياپي 22، پاييز و زمستان 1398
محمود جمالي/ دانشجوي دكتري تاريخ و فلسفه تعليم و تربيت دانشگاه آزاد اسلامي واحد اراك
mahmood_jamaly_110@yahoo.com
* محمدرضا سرمدي/ استاد دانشگاه پيام نور واحد تهران
عليرضا فقيهي/ استاديار گروه علوم تربيتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اراك
محمد سيفي/ استاديار گروه علوم تربيتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اراك
دريافت: 17/07/1398 ـ پذيرش: 27/11/1398
چکيده
اين پژوهش در پي تحليل تربيتي حرکت جوهري، به‌عنوان يکي از ابتکارات ملاصدراست. بدين منظور، نخست اصل حرکت در منظومة فکري و فلسفي ملاصدرا، به‌گونه‌اي اجمالي تبيين، سپس در راستاي رويکرد امتداد اجتماعي فلسفه، به استنباط و استنتاج تربيتي از آن پرداخته شده است. ملاصدرا، با طرح نظريۀ حرکت جوهري معتقد است که جهان مادي و طبيعت با تمام ذات خويش پيوسته در حال تکاپو و شدن است و از قوه به‌سوي فعل با رويکردي تشکيکي و اشتدادي در حرکت است و روي به‌سوي کمال و بقا دارد. پيوند ميان حرکت و تربيت، از سنخ ابتناي تشريع و اعتبار بر تکوين، و تعميق تربيت با محوريت گوهر وجود متناظر با حرکت است. رهاورد ارتباط ميان اين دو، مؤلفه‌ها و اصولي همچون تحول و تکامل، تدريج و تداوم، نظام‌مندي و تناسب خواهد بود. اين الگوي تربيت، واجد عناصري همچون پويايي، پيوستگي، امتداد و عمق است که نتيجة حرکت و فعاليت مربي و متربي در يک رابطة تعاملي است. براين‌اساس، تربيت حرکتي تراکمي است که داراي حقيقتي رشددهنده در همة ابعاد وجودي انسان از بعد جسماني تا روحاني است.
کليدواژه‌ها: حرکت جوهري، قوه و فعل، تکامل، تربيت، تحول.
