فصل مميز انسان و تأثير آن در اصول تعليم و تربيت از نگاه ملاصدرا

* حمید عاشوری/ دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه (گرایش علم‌النفس) مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره

    Ashoory.hamid@yahoo.com

احمدحسین شریفی/ استاد فلسفه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    Sharifi1738@yahoo.com

دريافت: 02/02/1399 ـ پذيرش: 31/06/1399



چکيده

شناخت حقيقت انسان و فصل مميز او، يکي از اثرگذارترين مباحث در علوم انساني، به‌ويژه علوم تربيتي است. مباحثي همچون اصول تربيت، مراحل تربيت، ابعاد و ساحت‌هاي تربيت، و روش‌هاي تربيت، همگي وابسته به تفسير و تصويري هستند که ما از حقيقت انسان داريم. هدف از اين نوشتار پاسخ به اين مسئله است که اولاً نگاه ملاصدرا به فصل مميز انسان چيست و وي چه چيزي را براي ورود افراد به حيطۀ انساني لازم مي‌داند و ثانياً چنين ديدگاهي چه تأثيري در اصول تعليم و تربيت دارد. با روشي توصيفي و با بيان مباني فلسفي و انسان‌شناختي ملاصدرا به‌دست مي‌آوريم که از نگاه وي، فصل مميزِ «انسان بشري»، ناطقيت است و افراد براي ورود به جرگۀ انسانيت، بايد در حرکت جوهري خود به ناطقيت برسند؛ و بعد از رسيدن به اين فصل مميز است که وي بحث دربارة کثرت نوعي نفوس را مطرح مي‌کند. در ادامه با روش تحليلي، با استناد به مباني و منابع صدرا، نقش اين تلقي از انسان در اصول مهم تربيتي، نظير اولويت بعد عقلاني انسان، علم‌دوستي، تفکر، عدم‌ پيروي کورکورانه از اجتماع، اعطاي بينش، تزکيه، استدلال‌پذيري آموزه‌هاي تربيتي، و عدم مطلوبيت عادات انفعالي تبيين مي‌شود.

کليدواژه‌ها: فصل مميز انسان، تعليم و تربيت، اصول تعليم و تربيت، ملاصدرا، حکمت متعاليه.