واكاوي دشنام در كلام معصومان (ع)

سال سيزدهم، شماره دوم، پياپي 26، پاييز و زمستان 1400، ص97-110

فاطمه اباذرپور/ سطح چهار حوزه علميه قم    g.abazarpour@chmail.ir

مرتضي خرمي / استاديار گروه الهيات و معارف اسلامي، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامي، ايران، قائمشهر

دريافت: 08/08/1400 ـ پذيرش: 14/12/1400

چکيده

ازجمله امور ناپسند در اخلاق اسلامي، مسئلة دشنام و ناسزاگويي است كه گاه در کلام اهل‌بيت (ع)، که الگوي گفتاري و رفتاري براي مسلمانان هستند، وارد شده است. اين مقاله، به روش توصيفي‌ ـ تحليلي، ابتدا مصاديق ظاهري دشنام در کلام اهل‌بيت(ع) را مشخص نموده و سپس، به ماهيت آن در کلام ايشان مي‌پردازد. با جست‌وجوهاي انجام گرفته در احاديث معصومين(ع) اين نتيجه حاصل شد که برخي از مصاديق ظاهري دشنام در کلام اهل‌بيت(ع)، جزئي از لعن و نفرين‌‌اند که از دستورات دين و تحت عنوان «تبري» قرار دارند. برخي ديگر از اين‌گونه کلمات مانند زنازاده، از موارد ترجمه غلط در معناي کلمات هستند. اما تشبيه به حيوانات در کلام اهل‌بيت(ع)، هم دربارة مؤمنان و هم غير‌مؤمن به‌کار رفته‌‌اند که نشان از عدم مصداق قرار گرفتن اين تشبيهات، به‌عنوان دشنام‌گويي‏ است؛ چراکه گاه به‌کار گرفتن چنين تعابيري با توجه به وجه تشبيهه، در فرهنگ زمانه تلقي به دشنام نمي‌شود. از موارد ديگر اشباح‌الرجال، خيانتکار و... هستند که با وجود عصمت و علم اهل‌بيت(ع) و شناخت آنها نسبت به باطن افراد، وصف صورت حقيقي افراد و در جهت اخطار به آنها و يا در مواردي، شناساندن آنها به عامه مردم بوده است. اين امر نيز برخلاف کاربرد آن در افراد معمول، به‌عنوان دشنام تلقي مي‌شود.

کليدواژه‌ها: دشنام، اهل‌بيت(ع)، مصاديق دشنام، حقيقت دشنام.

افزودن به سبد خرید