نقش كاوش‌هاي خردورزانه و الگوبرداري (تقليد) در شكل‌گيري نظام باورها و ارزش‌ها: بازخواني رويكرد علامه مصباح يزدي
سال چهاردهم، شماره اول، پياپي 27، بهار و تابستان 1401، ص25-44
عباسعلي شاملي / دانشيار مدرسه روان‌شناسي، علوم تربيتي و اخلاق، جامعة المصطفي العالميه aashameli39@gmail.com
دريافت: 03/09/1400 ـ پذيرش: 17/01/1401
چکيده
با توجه به نقش چشمگير تقليد و الگوبرداري در زندگي عرفي و زندگي ديني، اين نوشتار کوشیده است ديدگاه علامه مصباح يزدي را در باب باورها، ارزش‌ها و روش رسيدن به اهداف ارزشي و نقشي که تقليد مي‌تواند در آن ايفا کند، بررسي نماید. خودکفايي عقلاني و يا الگوبرداري از ديگران در عرصه باورها و ارزش‌ها تا کجا و براساس کدام معيار قابل تفکيک است؟ چرايي تقليد، الگوي سزاوار تقليد و نيز انگيزه روان‌شناختي که معمولاً ما را به الگوبرداري مي‌کشاند، ازجمله جنبه‌هايي است که اين نوشتار بررسي کرده است. علامه مصباح يزدي از متفکران معاصر شيعي بر اين باور است که تقليد و الگوبرداري در جنبه‌هاي اصلي زندگي ديني نه‌تنها نشانه نارسيدگي عقلاني و شناختي نيست، بلکه از ضرورت‌هاي سامان‌دهي و آسان‌سازي روند زندگي ديني است. بسياري از جوانان با انگيزه حفظ و تقويت استقلال جواني مي‌خواهند در روند زندگي ديني خود به ديگران وابسته نباشند، اما از سوي دیگر گوشه‌ها و زوايايي از باورها و ارزش‌هايي که در زندگي براي خود برمي‌گزينند، نمي‌تواند در تيررس برد شناختي و عقلاني آنان قرار گيرد. استاد مصباح اين چالش زندگي ديني را به بحث کشیده و بر سر دو راهي تحقيق و تقليد راه سومي را که جالب است، پيشنهاد مي‌کند. به‌رغم آنکه اين راه پيشنهادي، زندگي کنوني ما را به زندگي پيراسته حضرت محمد و جانشينان معصوم(ع) پیوند مي‌زند، اما همچنان راه خودکفايي عقلاني و استقلال در خردورزي را بر ما گشوده مي‌دارد.
کليدواژه‌ها: تقليد و الگوبرداري، چالش‌هاي تقليد، خودکفايي عقلاني، الگوبرداري در باورها، ارزش‌ها، روش‌ها و راهکارها.
