خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی که سرآمد شیرین سخنان و غزل سرایان در حوزۀ ادبیات عرفانی و غنایی پارسی است، به شهادت بسیاری از اشعار برجای مانده از او، سری پر سودا در پرداختن به مسئلة جبر و اختیار داشته است.
در این پژوهش، کوشیده ایم اندیشة کلامی او را دربارۀ جبر و اختیار بررسی کنیم و ضمن نقد و رد برخی دیدگاه ها، از جمله نگاهی که بر اساس آن، وی اشعری پنداشته شده، دیدگاه مختار، یعنی نگاه اعتدالی را تقویت و تجهیز کنیم که بر اساس آن، خواجی شیراز با مشرب امامیه موافق است.