این کتاب شرح و تفسیری است از حضرت استاد بر دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه.
دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه دعایی است که سیدالساجدین، امام زین العابدین علیه السلام به مناسبت ورود به ماه مبارک رمضان انشاء فرموده اند. آن حضرت این دعا را به صورتی بسیار زیبا و با ترتیبی منطقی و جالب، با حمد و ستایش الهی آغاز فرموده و سپس، ضمن بیان درخواست های خود به پیشگاه خداوند معارفی بلندمرتبه را در فقرات جداگانه به ما می آموزند.
استاد مصباح یزدی مدظله در بخش اول این کتاب به بیان حقیقت حمد و شکر و تفاوت این دو، و عنایت خداوند به شاکران پرداخته اند.
بخش دوم این کتاب، با توجه به فرازهای از این دعای شریف، به مسایلی چون: نقطه آغاز اشتباه شیطان و سقوط او، عامل بدبختی ها و گرفتاری های آدمی و حقیقت عبادت الاهی و هدف از آن اختصاص یافته است.
اشاره به مسأله هدایت بشر با تأکید بر هدایت عام و خاص و بیان تفاوت «دین» و «ملت» در کلام امام سجادعلیه السلام از مباحث بخش بعدی این نوشتار است.
امام سجادعلیه السلام در این دعا یکی از راه های هدایت بشر را ماه رمضان دانسته و این ماه را ماه خدا، ماه اسلام، ماه نزول قرآن، راه سعادت و راه طهارت و خلوص معرفی می کنند. شرح این بخش از کلام نورانی آن امام عزیز به همراه توضیح مفهوم «ام الکتاب» و «لوح محفوظ» و نیز شرح حقیقت نزول قرآن بر قلب پیامبرصلی الله علیه وآله، اهمیت و جایگاه قرآن و مسأله جاودانگی آن، اهمیت شب قدر و ضرورت حضور مستمر حجت الاهی در عالم، مراتب روزه، مفهوم «ریا» و «سمعه» و فلسفه تکالیف الاهی با تأکید بر اخلاص در بندگی، اهمیت نماز و آثار خشوع قلبی در رفتار، در بخش های بعدی این کتاب بیان شده است.
مسأله انفاق و اهمیت آن در اسلام با توجه به این دعای نورانی و نیز تشریح آن، کاربرد زکات و خمس، مفهوم زکات باطنی در کلام امام صادقعلیه السلام، توجه به خویشان، ارحام و همسایگان، فقرا و شرکت در اموال اغنیا، اخلاق معاشرت در اسلام، دفع کدورت ها و قهرها و آشتی کردن با دیگران، برخورد عادلانه با دشمنان و ظالمان و برخود خصمانه با دشمنان خدا از جمله مباحث دیگری است که حضرت استاد با عنایت به فقراتی از این دعای شریف به آنها پرداخته اند.
از دیگر مطالب این نوشتار می توان به موارد ذیل اشاره کرد: تأثیر و تأثر اعمال در یک دیگر؛ فلسفه تضرع و زاری حضرات معصومین ـ علیهم السلام ـ در پیشگاه الهی؛ احساس فقر محض در برابر ذات باری تعالی؛ توحید، الحاد از توحید و عوامل آن؛ موانع قرب خدا؛ اهمیت مراقبه مستمر و راه کارهای نجات از فریب شیطان؛ لوازم استجابت دعا؛ مفهوم «عتق» و «فک رقبه»؛ ورود مؤمنان به جهنم؛ بهترین شیوه مناجات وتأثیر باور در دعا؛ و...
هم چنین، با توجه به محوریت صلوات در این دعا، در کنار حمد و ستایش خداوند، یک بخش از این کتاب به اهمیت صلوات بر پیامبر و اهل بیت ایشان صلوات الله علیهم اجمعین و شؤون وجودی آنان اختصاص داده شده است.
قطع: وزیری