آخوند ملا محمدکاظم خراسانی، در حاشیة کتاب مکاسب شیخ مرتضی انصاری، دربارة حاکمیت و ولایت فقیهان (جامع الشرائط) بر حوزة عمومی، به بحث پرداخته،آن را می پذیرد. از نظر وی: «فقیه، قدر متیقن از میان کسانی است که احتمال داده می شود مباشرت یا اذن و نظر آنها، معتبر در تصرفات باشد؛ همچنان که مؤمنین عادل در صورت نبود فقیه، قدر متیقن از کسانی هستند که تصرفشان مشروعیت دارد». از سوی دیگر، تقریظ و تأیید آخوند خراسانی (در سال های آخر عمر) بر رسالة «تنبیه الامه و تنزیه المله» نوشتة شاگرد و صحابی خاص آخوند، شاهد و دلیلی دیگر بر پذیرش انحصار مشروعیت حاکمیت سیاسی در فقها می باشد؛ زیرا در بخش های گوناگون و موارد متعدد از این رساله، بحث نیابت عامه و حاکمیت سیاسی فقیهان، به عنوان امری مسلم و از «قطعیات مذهب» مطرح شده است.
برخی اسناد و گزارش های مطرح شده در تنافی با دیدگاه مذکور، دارای اشکالات سندی و دلالی بوده و در کتاب حاضر مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.

116 صفحه / رقعی