معنویت برخاسته از توحید، گم شده بشر از آغاز خلقت تا به امروز بوده است. جامعه بشری عصر جاهلی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند این تحفه الهی بود. با بعثت رسول اکرم شرک و بت پرستی رخت بربست و معنویت پیراسته از خرافات، رخ نمود. از آنجا که در عصر نخستین اسلامی بخش عمدة جامعه در پی نبرد برای دفاع از اسلام نوپا و گسترش آن بودند، توجه دادن جامعه اسلامی، به ویژه رزمندگان اسلام، به امور معنوی در مسائل نظامی بسیار ضروری می نمود که رهبران معصوم اسلام به آن پرداختند. این اقدام بایسته، سبب تغییر نگرش مسلمانان دربارة نبردهای دورة جاهلی شد و نیز در تقویت روحیة حماسی آنان مؤثر افتاد.
رهبران معصوم اسلام به رزمندگان آموختند که در هر حال، خداخواهی را سرلوحة کار خود سازند؛ از عبادت خدا به ویژه نماز استعانت جویند؛ به قرآن تمسک کنند؛ اهل قرآن را بر دیگران مقدم دارند؛ و دشمنان را به قرآن فراخوانند.
دعا و درخواست از خدا، به ویژه در شرایط سخت نظامی، برای پیروزی جبهة حق و شکست دشمنان اسلام، از دیگر آموزه های معنوی در سیره نظامی رهبران معصوم اسلام بود که زمینه ساز نزول امدادهای غیبی و ثبات قدم رزمندگان می شد.