یکی از عرصه های تمدنی که شیعیان امامیِ پنج قرن نخست هجری در آن فعال بوده و توانسته اند به مدد آن ضمن حراست از میراث علمی خود، مایه تعالی جامعه اسلامی شوند، نظام آموزشی است. این پژوهش کوشیده است تا ضمن ارائه گزارشی توصیفی از وضعیت فعالیت های شیعیان امامیِ پنج قرن نخست هجری، به تبیین و تحلیل فعالیت های آنان در شرایط سخت سیاسی و اجتماعی آن دوران، ساخت الگوی پژوهش در حوزه تشکیلات آموزشی و حتی اثبات استقلال و تمایز نظام آموزشی امامیه از دیگر نظام ها، بپردازد و همچنین نقش مدیریت اهل بیت(ع) را در این زمینه بررسی و ارزیابی کند.