این کتاب مشتمل بر شروح و حواشى استاد بر نهایة الحکمه است. این اثر پس از سال ها تدریس نهایه، با قلم خود استاد به زبان عربى فصیح و سلیس نگاشته شده است.

بدایة الحکمه و نهایة الحکمه نخستین کتاب هاى درسىِ منظم در باب فلسفه هستند که در حوزه نگاشته شد، و استاد مصباح نخستین کسى است که به شرح نکات مجمل و مبهم این دو کتاب همت گماشته است. چنان که خود در مقدمه کتاب، پس از شکرگذارى به درگاه خداوند به خاطر نعمت مصاحبت با علامه(رحمه الله) و استفاده فراوان از محضر ایشان، و ضمن گران قدر و نفیس شمردن نهایة الحکمه، مى گوید پس از مدت ها افتخار تدریس این کتاب، در صدد برآمده است تا براى توضیح مطالب و تسهیل طریق وصول به آنها، بعضى مطالب را از کتب سایر حکما بر آن بیفزاید و در عین حال برخى امورى را که فهم یا پذیرش آنها برایش دشوار است بیان نماید، و به دلیل این دشوارى نیز اشاره کند.

اظهار فوق از سر نهایت تواضع و احترام نسبت به استاد (علامه طباطبایى) است وگرنه در این تعلیقات، هم نظرات و مقاصد مرحوم علامه بیان شده است، هم ـ در نهایت تواضع و فروتنى ـ نقد علمى و نظریات جدید خود استاد ارائه گشته است.

مترجمِ اثر مى نویسد استاد مصباح در این کتاب، در هر بحث اقوال و عین کلمات حکما و متکلمان و عرفا را به گونه اى نقل کرده که خواننده را از مراجعه به آنها بى نیاز مى سازد; در برخى مسائل به تفصیلْ زمینه هاى تاریخىِ بحث را بررسیده اند، که این امر مخاطب را در فهم اصل مسئله یارى مى دهد; مقدمات ضرورى براى درک هر بحث را تشریح کرده اند; ارتباط مسائل و مباحث را روشن ساخته اند; همچنین به دلیل آشنایى با مباحث فلسفى غرب، گاه در قالب بحثى تطبیقى به نقل و نقد آراى اندیشمندان غربى پرداخته اند.

بى تردید تعلیقه استاد مصباح، یکى از بهترین منابعى است که براى شرح یا استفاده از دو کتاب پرارج بدایة الحکمه و نهایة الحکمه به کار مى آید، و در عین حال مدخلى است براى تأمل در برخى از مباحث حکمت متعالیه.

گفتنی است، این کتاب پیش تر و برای اولین بار در سال 1363 توسط انتشارات در راه حق چاپ و منتشر شده بود.

536 صفحه / وزیری / جلد سخت