دوره بندی تاریخ کلام و بررسی عوامل رشد و افول هر دوره، امکان فهم اکنون و پیش بینی آینده آن را فراهم می آورد. کلام شیعه تنها در 43.7 درصد از عمر خود رونق داشته است که مهم ترین دلیل آن، وجود رقیبان قدرت مندی مثل فلسفه، عرفان، تفسیر و حدیث بوده است. مشکلات بنیادین علومی چون فقه در دوره معاصر به فقدان کلام باز می گردد.