آگاهی از تاریخ تفسیر، در تفسیر صحیح قرآن و استفاده بهینه از آثار تفسیری نقش مهم و بسزایی دارد. در تاریخ تفسیر با ویژگی های مفسران، کتاب های تفسیری، چگونگی تفسیر در دوران های مختلف، تغییرات و تطورات مکاتب و روش های مختلف تفسیری آشنا می شویم. کتاب تاریخ تفسیر قرآن برای نیل به این اهداف تدوین شده است. جلد نخست این اثر تاریخ تفسیر عصر رسالت تا پایان عصر غیبت صغرا (۳۲۹ ﻫ ق) را در بر می گیرد، و در آن حدود ۲۸۰ مفسر و ۴۸ کتـاب تفسیری موجود و بیش از ۲۳۰ کتاب تفسیری مفقود معـرفی می شود. همچنین اثبـات تفسـیرشدن تمام قـرآن توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله، کتابت تفسیر در عصر آن حضرت، وجود مفسران برگزیده خدا پس از ایشان، نقش امامان معصوم علیهم السلام در تفسیر قرآن، معرفی مفسران صحابی، تابعین و پس از تابعین، و بیان مآخذ، ویژگی ها و تطورات تفسیر در عصر رسالت، عصر حضور امامان معصوم علیهم السلام و عصر غیبت صغرا نیز از دیگر مباحث این جلد است.