معارف قرآن مجموعه کتاب هایی است که در آن، حضرت استاد به دسته بندی موضوعی آیات قرآن کریم پرداخته اند که این مجموعه از جمله آثار ابتکاری و بدیع ایشان محسوب می شود.حضرت استاد در آغاز ضمن تأکید بر لزوم گنجاندن درس تفسیر در مجموعه دروس اصلى حوزه علمیه، و تقدیر از مرحوم علامه طباطبایى، در مقام پیشگام و پرچمدار تدریس و نگارش تفسیر در حوزه، ارائه یک دوره کامل تفسیر را به منزله متن درسى، نامیسر می شمارند و همچنین انتخاب بخش هایى از تفسیر قرآن را نیز ناکافى و غیرمفید مى دانند، و دستـه بنـدى موضوعى آیات را تنـها راه ممکن و مفیـد مى بـینند که این دسته بندى می باید با نظم منطقى و بیانى موجز و متناسب با کتاب درسى عرضه گردد.
در زمینه دسته بندى موضوعى آیات قرآن کریم نیز استاد طرحى بدیع و ابتکارى را پیشنهاد مى کنند که در قیاس با طرح هاى سابق که آیات را بر محور «عقاید، احکام و اخلاق» یا بر محور «انسان و ابعاد وجودى او» دسته بندى می کردند، امتیازات چشم گیرى دارد. در این طرح، موضوعات آیات مورد بحث، بر محور «اللّه» که هستى بخش همه کائنات است، دسته بندى شده، و با الهام از آیه شریفه أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِهَا...، بحث از نقطه معینى آغاز مى گردد و پس از تکمیل آن در هر مرحله، به ترتیب به مراحل پایین تر ـ که در طول یکدیگرند ـ مى رسد، و در نتیجه ارتباط منطقى میانِ هر مبحث با مبحث قبل برقرار مى شود. بر این اساس موضوعات مورد بحث در دروس تفسیر موضوعى حضرت استاد به ترتیب ذیل است:
1. خداشناسى: این بخش با بحث در زمینه شناخت خداوند آغاز مى شود و به بحث درباره کلیات و تفاصیل افعال الهى خاتمه می یابد.
2. جهان شناسى: خلقت جهان هستى، یکى از افعال الهى است و از این جهت مباحث این بخش با بخش قبلى ارتباط مى یابد، و به اینجا مى رسد که خلقت همه پدیده هاى جهان، مقدم بر خلقت «انسان» به منزله شریف ترین مخلوق خداوند بوده است.
3. انسان شناسى: در این بخش اثبات مى شود که انسان موجودى تک بعدى نبوده، زندگى او در دنیا مقدمه زندگى اخروى است، و او در این سیر نیازمند راه و طریق وصول به کمال و جاودانگى است.

496 صفحه / وزیری / جلد سخت